Op 31 oktober was het 500 jaar geleden dat Maarten Luther zijn 95 stellingen aan de deur spijkerde om te protesteren tegen de uit de hand gelopen aflatenhandel in de katholieke kerk. Hoewel het niet de bedoeling van Luther is geweest om de kerk te verlaten en iets nieuws te beginnen, bracht zijn actie veel teweeg en zorgde dit voor een kentering in het kerkelijk leven.
Dit jaar vieren we dan ook 500 jaar reformatie, een verjaardag die dit jaar wereldwijd aandacht heeft gekregen. En natuurlijk hebben we ook in ons Leeftochtprogramma dit jubileum niet ongemerkt voorbij laten gaan. Vorig jaar begonnen we op 31 oktober met een serie leeravonden over Luther en nu op maandag 30 oktober gingen we ‘met Luther aan tafel’. Er schoven 36 gasten aan waarvoor vier ‘Katharina’s’ heerlijk hadden gekookt.
Luther was getrouwd met Katharina von Bora, een voormalige non en zij woonden samen met hun vijf kinderen, een oude tante, neven en nichten zonder ouders, mensen die voor hem werkten en studenten in het Zwarte Klooster. Dit betekende dat er altijd veel mensen aan tafel zaten. Tijdens deze maaltijden was Luther veel aan het woord om zijn geloofsvisie te verkondigen.
En zo ging het ook op maandag 30 oktober in de Vredehorst: veel gasten en ‘Luther’ aan het woord. De lange tafels waren feestelijk gedekt en er werden gerechten geserveerd die volgens oude recepten waren bereid. Zoals onder andere pastinaaksoep, rode kool, hertenragout, wortelen, kabeljauw, stoofpeertjes en lemon posset*). Deze gerechten werden opgediend met maatschappij kritische en grappige uitspraken van Luther, soms ook gestoken in een modern jasje. Onder elk bord lag een ‘speldenprik’, moderne stellingen geschreven door Rikkert Zuiderveld. Het was een selectie uit de 95 speldenprikken, zoals u die in het afgelopen jaar ook in de Kerkentrommel hebt kunnen lezen.
Om een beeld te krijgen van de aflatenhandel werd bij binnenkomst aan de gasten gevraagd een muntje in een trommeltje te deponeren zonder verdere uitleg. Iedereen deed dit trouw, en tijdens de maaltijd kwam de uitleg van Luther: ‘Als het muntje in het kistje klinkt, zieltje in de hemel springt’. Aan het eind van de maaltijd is besloten de inhoud van het trommneltje te schenken aan de Voedselbank.
‘Maarten Luther’ vertelde ons over zijn persoonlijk leven en over het kerkelijk leven in 1517.
Natuurlijk leven we nu in een heel andere tijd. Voor het ontstaan van de boekdrukkunst was de Bijbel niet toegankelijk voor ‘gewone mensen’. Dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen met de Bijbel in heel veel verschillende vertalingen voorhanden. Toch geldt ook hier hetgeen Prediker reeds schreef: ‘Wat er gebeurd is, zal weer gebeuren en wat er gedaan is, zal weer gedaan worden: er is niets nieuws onder de zon’.
Want wat dacht u van de overeenkomsten tussen Luther en Huub Oosterhuis:
- beide ex-jezuïet en ex-monnik;
- niet meer welkom in de rooms-katholieke kerk;
- begaven zich op het politieke pad;
- dichtten kerkliederen en inspireerden zij componisten om in de klank van hun tijd ‘de boodschap van God aan mensen’ over te dragen;
- zijn allebei Schriftuitleggers.
En zoals Luther gebruik maakte van de zojuist uitgevonden boekdrukkunst, zo maken nu politici gebruik van twitter om de boodschap zo veel mogelijk te verspreiden.
In 1517 was het gebruikelijk om in de refter in stilte de maaltijd te nuttigen en naar de lector te luisteren. Wij bootsten het na, de gasten waren stil als Luther aan het woord was. Daarbuiten werden er aangename conversaties gevoerd en zongen we samen Lutherliederen onder muzikale begeleiding van ‘Hans Joachim von Lautenbach’.
We begonnen de maaltijd met het gebed voor de handen….
‘Wij danken u……
voor de handen die de grond bewerkten,
voor de handen die geoogst hebben,
voor de handen die bewerkten,
voor de handen die vervoerden,
voor de handen die de opslag verzorgden,
voor de handen die verkochten,
voor de handen die kochten,
voor de handen die de maaltijd klaarmaakten,
voor de handen die vasthouden,
voor de Hand die de handen maakte
zijn onze harten eeuwig dankbaar.’
Dank aan allen die deze zeer geslaagde, informatieve, alsook gezellige bijeenkomst mogelijk hebben gemaakt!
Rolverdeling:
Maarten Luther – Gerrit Olijve
Katharina’s – Tineke Kombrink, Ineke Meerman, Gepka Roorda en Gretha Rotensen
Hans Joachim von Lautenbach – Peter van de Beld.
(* Lemon posset is een gerecht uit de Middeleeuwen en ook Shakespeare sprak hierover in zowel Macbeth als Hamlet (hoewel hij er wijn in wilde). Wij serveerden een fantasie op het recept, namelijk (voor drie personen): met Griekse yoghurt, 3 haverkoekjes, 250 ml slagroom, 50 gr. suiker en sap van 1 citroen.
Schenk de slagroom in een steelpannetje, voeg de suiker toe en breng dit al roerend aan de kook. Draai het vuur laag en laat de room een minuut koken. Draai het vuur uit en laat de room afkoelen. Roer er het citroensap door, het zuur zorgt ervoor dat de room dik wordt. Schenk een bodempje Griekse yoghurt in de glazen. Verkruimel de haverkoekjes en strooi dit over de yoghurt. Als laatste laagje de lemon posset, dek het af met vershoudfolie en laat dit minimaal 5 uur opstijven in de koelkast. Serveer dit dessert met een paar verse frambozen of blauwe bessen.
Gretha Rotensen-van Mulligen.
Klik hier om de video te openen in een nieuw tabblad.
Klik hier voor meer informatie over Luther.